Drone / İHA Kategorileri (İHA0 – İHA1 – İHA2 – İHA3 Nedir?)

Kategori	Ağırlık	Kayıt	Bireysel/Sportif	Ticari
Kategori Dışı	500 gr’dan hafif	Kayda Gerek Yok	Lisansa Gerek Yok	Uçuş İzni Gerekli
İHA0	500gr (dahil) – 4 kg’a kadar	İHA Kayıt Sistemine Kaydetmek Gerekli	İHA0 Bireysel Lisansı Gerekli – Uçuş İzni Sistem Tarafından Otomatik Verilir	İHA0 Ticari Lisansı Gerekli – Sistem Üzerinden Uçuş İzni Almak Gerekli
İHA1	4 kg (dahil) – 25 kg’a kadar	İHA Kayıt Sistemine Kaydetmek Gerekli	İHA1 Bireysel Lisansı Gerekli – Uçuş İzni Sistem Tarafından Otomatik Verilir	İHA0 Ticari Lisansı Gerekli – Sistem Üzerinden Uçuş İzni Almak Gerekli
İHA2	25 kg (dahil) – 150 kg’a kadar	Tescil işlemleri SHGM Tarafından Yapılmalı		İHA2 Ticari Lisansı Gerekli – SHGM’den Uçuş İzni Almak Gerekli
İHA3	150 kg’dan daha ağır	Tescil işlemleri SHGM Tarafından Yapılmalı	Ülkemizde İHA-3’ler şu an için yalnızca askeri amaçlı kullanılıyor.	Bu sebeple bunların eğitimini sadece TSK ve EGM personeli alıyor.

Kategori Dışı
(500 gr’dan Hafif Drone’lar)

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – SHGM 500 gr’dan daha hafif olan Drone’ları, sınıflandırmanın dışında tutmuş. Bu minik Drone’ların sınıflandırmanın dışında kalması beraberinde bazı avantajları getirmiş:

• 500 gr’dan daha hafif Drone’ları sisteme kayıt ettirmek gerekmiyor.
• 500 gr’dan daha hafif Drone’ları uçurmak için lisans almak gerekmiyor.
• Yurt dışından getirilen azami kalkış ağırlığı 500 gr altı olan İHA için kapsam dışı yazısı düzenlenmesine gerek yoktur.
• “Türkiye Uçuş Haritası”nda bulunan Yeşil (Uçuşa Serbest) Bölgeler‘de izin almadan sportif/hobi amaçlı uçurmak serbest.
• İzne Tabi Bölgelerde 500 gr’dan hafif Drone’larla uçuş yapmak için uçuştan 10 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne İHA Uçuş İzni Talep Formu ile başvuru yapılması gerekiyor.

İHA0 Sınıfı
(500 gr – 4 kg Arası Drone’lar)

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – SHGM 500 gr’dan ağır (500 gr dahil) ve 4 kg ‘dan hafif olan Drone’ları İHA-0 sınıfı olarak kategorilendirmiş. İHA-0 sınıfı Drone sahiplerinin (kayıt, lisans, izin gibi) bir takım yükümlülükleri bulunmakta:

• İHA-0 sınıfı pilotlar en az 12 yaşında olmalıdır. (18 yaşın altındaki İHA pilotlarının üçüncü şahıslara verdikleri zararlardan hukuki ve cezai sorumluluk kanuni mümessiline aittir)
• İHA-0 sınıfı Drone’u olanlar Drone’larını SHGM’nin İHA Kayıt Sistemi ne kayıt ettirmelidir.
• İHA-0 sınıfı Drone’u olanlar İHA Kayıt Sisteminin oluşturduğu etiketi/kodu Drone üzerine yapıştırmalıdır.
• İHA-0 sınıfı Drone uçurmak için İHA0 Sportif/Amatör Lisans ya da İHA0 Ticari Lisans sahibi olunması gerekmektedir.
• İHA-0 Drone ile yapılacak uçuşlardan önce İHA Kayıt Sistemi üzerinden uçuş izni talep edilmelidir.
• İHA-0 sınıfı Drone ile Ticari maksatlı uçuş yapacak olan pilotların Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası Yönetmeliğine göre sigorta yaptırması gerekmektedir.
• Ticari amaçla uçurulmak istenen İHA0 sınıfına dâhil Drone’lar en az aşağıdaki teknik özelliklerle, ekipmanlarla ve sistem bileşenleriyle donatılmış olmalıdır:

a) Komuta ve kontrol veri bağının kesilmesi durumda acil durum iniş veya uçuş sonlandırma kabiliyeti,
b) Batarya gücü/yakıt seviyesinin devamlı izlenebilmesi,
c) Çakar lamba,
ç) İHA’da veya yer kontrol istasyonunda otomatik uçuş kayıt sistemi.

• Ticari amaçla kullanılan İHA0 ve sistemlerine sahip kişiler aşağıdaki bilgileri oluşturacağı dosyada hazır bulundurarak asgari 3 yıl muhafaza altına almalı ve kamu kuruluşları tarafından yapılacak denetlemelerde ibraz etmelidir:

a) Genel Müdürlükten alınan kayıt/kimlik numarası.
b) Hava aracına ait tüm bilgiler.
c) Uçuş kayıtları.

• Ticari amaçla uçurulmak istenen İHA0 sınıfında olan Drone’lar en az İHA2 sınıfında istenen belgeleri sağlamak zorundadır ve yapılan değerlendirme sonucunda söz konusu İHA0 sınıfı Drone’lara Özel Uçuş İzin Belgesi düzenlenir.
• Ticari nitelikli uçuş yapacak İHA0 kategori pilotlarının B sınıfı sürücü olur sağlık raporu gereksinimlerini karşılayan sağlık raporu alması gerekmektedir.
• Ticari amaçla kullanılacak tüm İHA0 kategorisindeki Drone’lar için içerisinde operasyon şartları, acil durum senaryoları vb. yer alan Uçuş Operasyon El Kitabı hazırlanmalıdır. Denetim ve incelemelerde el kitaplarının Genel Müdürlüğe sunulması gerekmektedir.
• İHA-0 ve sınıfındaki Drone’ların ve sistemlerinin bakım ve onarım faaliyetleri, ilgili eğitimleri üreticiden veya yetkili temsilcisinden ya da bakım eğitim kuruluşlarından tamamlayarak sertifikalandırılan kişiler tarafından yapılmalıdır. Bakım ve onarım faaliyetleri kapsamında yapılan iş ve işlemler, değiştirilen/yenilenen parça veya teçhizatın satın alma evrakları Drone sahibi tarafından kayıt altına alınmalı ve 3 yıl boyunca saklanmalıdır.

İHA1 Sınıfı
(4 kg – 25 kg Arası Drone’lar)

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – SHGM 4 kg’dan ağır (4 kg dahil) ve 25 kg ‘dan hafif olan Drone’ları İHA-1 sınıfı olarak kategorilendirmiş. İHA-1 sınıfı Drone sahiplerinin kayıt, lisans, izin, sigorta gibi bir takım yükümlülükleri bulunmakta:

• İHA-1 sınıfı pilotlar en az 15 yaşında olmalıdır. (18 yaşın altındaki İHA pilotlarının üçüncü şahıslara verdikleri zararlardan hukuki ve cezai sorumluluk kanuni mümessiline aittir)
• İHA-1 sınıfı Drone’u olanlar Drone’larını SHGM’nin İHA Kayıt Sistemi ne kayıt ettirmelidir.
• İHA-1 sınıfı Drone’u olanlar İHA Kayıt Sisteminin oluşturduğu etiketi/kodu Drone üzerine yapıştırmalıdır.
• İHA-1 sınıfı Drone uçurmak içih İHA1 Sportif/Amatör Lisans ya da İHA1 Ticari Lisans sahibi olunması gerekmektedir.
• İHA-1 Drone ile yapılacak uçuşlardan önce İHA Kayıt Sistemi üzerinden uçuş izni talep edilmelidir.
• İHA-1 sınıfı Drone ile Ticari maksatlı uçuş yapacak olan pilotların Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası Yönetmeliğine göre sigorta yaptırması gerekmektedir.
• İHA-1 sınıfı Drone’lar en az aşağıdaki teknik özelliklerle, ekipmanlarla ve sistem bileşenleriyle donatılmış olmalıdır:

a) Komuta ve kontrol veri bağının kesilmesi durumda acil durum iniş veya uçuş sonlandırma kabiliyeti,
b) Batarya gücü/yakıt seviyesinin devamlı izlenebilmesi,
c) Çakar lamba,
ç) İHA’da veya yer kontrol istasyonunda otomatik uçuş kayıt sistemi.

• Ticari amaçla kullanılan İHA1 ve sistemlerine sahip kişiler aşağıdaki bilgileri oluşturacağı dosyada hazır bulundurarak asgari 3 yıl muhafaza altına almalı ve kamu kuruluşları tarafından yapılacak denetlemelerde ibraz etmelidir:

a) Genel Müdürlükten alınan kayıt/kimlik numarası.
b) Hava aracına ait tüm bilgiler.
c) Uçuş kayıtları.

• İHA-1 sınıfı Drone’u kullanacak pilot tarafından İHA ve sistemlerinin belirtilen teknik özelliklere, ekipmanlara ve sistem bileşenlerine çalışır halde sahip olduğu, bakımlarının uygun şekilde yerine getirildiği hususunda Emniyet Beyanı yayınlanır ve bu beyan her yıl yenilenir.
• Ticari amaçla uçurulmak istenen İHA1 sınıfında olan Drone’lar en az İHA2 sınıfında istenen belgeleri sağlamak zorundadır ve yapılan değerlendirme sonucunda söz konusu İHA1 sınıfı Drone’lara Özel Uçuş İzin Belgesi düzenlenir.
• Ticari nitelikli uçuş yapacak İHA1 kategori pilotlarının B sınıfı sürücü olur sağlık raporu gereksinimlerini karşılayan sağlık raporu alması gerekmektedir.
• Ticari amaçla kullanılacak tüm İHA1 kategorisindeki Drone’lar için içerisinde operasyon şartları, acil durum senaryoları vb. yer alan Uçuş Operasyon El Kitabı hazırlanmalıdır. Denetim ve incelemelerde el kitaplarının Genel Müdürlüğe sunulması gerekmektedir.
• İHA-1 ve sınıfındaki Drone’ların ve sistemlerinin bakım ve onarım faaliyetleri, ilgili eğitimleri üreticiden veya yetkili temsilcisinden ya da bakım eğitim kuruluşlarından tamamlayarak sertifikalandırılan kişiler tarafından yapılmalıdır. Bakım ve onarım faaliyetleri kapsamında yapılan iş ve işlemler, değiştirilen/yenilenen parça veya teçhizatın satın alma evrakları Drone sahibi tarafından kayıt altına alınmalı ve 3 yıl boyunca saklanmalıdır.

İHA2 Sınıfı
(25 kg – 150 kg Arası Drone’lar)

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – SHGM 25 kg’dan ağır (25 kg dahil) ve 150 kg ‘dan hafif olan Drone’ları İHA-2 sınıfı olarak kategorilendirmiş. İHA-2 sınıfı Drone sahiplerinin daha ağır yükümlülükleri bulunmakta:

• İHA-2 sınıfı pilotlar en az 18 yaşında olmalıdır.
• İHA0 ve İHA1 sınıfındaki İHA’lar için tescil işlemi yapılmaz. Uzaktan kumanda edilen İHA2 ve İHA3 sınıfındaki İHA’lar, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hava aracı siciline kayıt edilerek tescil işareti atanır.
• Tescil işaretleri ve kimlik plakası hem İHA’ya hem de yer kontrol istasyonuna sabitlenmelidir.
• İHA2 sınıfı pilot lisansları Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından 3 yıl süreli olarak düzenlenir. 3 yılın sonunda lisansın süresinin otomatik olarak uzatılabilmesi için pilotun son 12 ayda en az 12 saat uçuş ve en az 12 adet iniş kalkış yaptıklarını kanıtlayıcı belgeler ile Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapması gerekmektedir. Aksi taktirde lisans uzatımı için pilotun bazı eğitim şartlarını tekrardan yerine getirmesi gerekmektedir.
• İHA2 sınıfı Drone’larla tüm sahalarda gerçekleştirilecek İHA uçuşunda gerekli koordinasyonun yapılabilmesi için 10 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne İHA Uçuş İzni Talep Formu ile başvuru yapılmalıdır.
• Her uçuşta, İHA ekibinin eleman sayısı, İHA’nın Uçuşa Elverişlilik Sertifikası / Özel Uçuş İzni Belgesinde ve üretici firma dokümanlarında / Uçuş Operasyon El Kitabında belirtilen miktardan az olmamalıdır.
• İHA-2 pilotunun günlük/aylık/yıllık mesai, uçuş ve dinlenme süreleri belirli şartlara bağlanmıştır:

a) Günlük azami mesai süresi: 10 saat,
b) Günlük azami toplam uçuş görev süresi: 8 saat,
c) 2 uçuş arası asgari dinlenme süresi: Önceki uçuş süresinin 1/3’ü veya 1 saat (hangisi
büyükse),
ç) Mesai sonrası asgari dinlenme süresi: 12 saat,
d) Aylık azami uçuş süresi: 150 saat,
e) Yıllık azami uçuş süresi: 1500 saat.

• İHA2 sınıfı pilotlar uçuş kayıt defteri tutmak zorundadır
• İHA2 sınıfındaki İHA’lar hava trafik usulleri açısından VFR uçuş gerçekleştirilen hava aracı statüsünde kabul edilmesi sebebiyle, uluslararası kurallar ve Türkiye AIP’sinde yer alan hükümler ve olabilecek diğer düzenlemeler dâhilinde uçuş gerçekleştirebilirler. Uygun ekipmanlara sahip ve gerekli izinleri alınmış İHA’lar ile yapılan uçuşlar hariç tutulmak üzere, gece VFR uçuş gerçekleştirilemez.

İHA3 Sınıfı
(150 kg Üstü Drone’lar)

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – SHGM 150 kg’dan ağır olan tüm insansız hava araçlarını İHA-3 sınıfı olarak kategorilendirmiş. İHA-3 sınıfı insansız hava aracı sahiplerinin daha ağır yükümlülükleri bulunmakta:

• İHA-3 sınıfı pilotlar en az 18 yaşında olmalıdır.
• İHA0 ve İHA1 sınıfındaki İHA’lar için tescil işlemi yapılmaz. Uzaktan kumanda edilen İHA2 ve İHA3 sınıfındaki İHA’lar, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hava aracı siciline kayıt edilerek tescil işareti atanır.
• Tescil işaretleri ve kimlik plakası hem İHA’ya hem de yer kontrol istasyonuna sabitlenmelidir.
• İHA3 sınıfı pilot lisansları Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından 3 yıl süreli olarak düzenlenir. 3 yılın sonunda lisansın süresinin otomatik olarak uzatılabilmesi için pilotun son 12 ayda en az 12 saat uçuş ve en az 12 adet iniş kalkış yaptıklarını kanıtlayıcı belgeler ile Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapması gerekmektedir. Aksi taktirde lisans uzatımı için pilotun bazı eğitim şartlarını tekrardan yerine getirmesi gerekmektedir.
• İHA3 sınıfı Drone’larla tüm sahalarda gerçekleştirilecek İHA uçuşunda gerekli koordinasyonun yapılabilmesi için 10 iş günü öncesinden Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne İHA Uçuş İzni Talep Formu ile başvuru yapılmalıdır.
• Her uçuşta, İHA ekibinin eleman sayısı, İHA’nın Uçuşa Elverişlilik Sertifikası / Özel Uçuş İzni Belgesinde ve üretici firma dokümanlarında / Uçuş Operasyon El Kitabında belirtilen miktardan az olmamalıdır.
• İHA-3 pilotunun günlük/aylık/yıllık mesai, uçuş ve dinlenme süreleri belirli şartlara bağlanmıştır:

a) Günlük azami mesai süresi: 10 saat,
b) Günlük azami toplam uçuş görev süresi: 8 saat,
c) 2 uçuş arası asgari dinlenme süresi: Önceki uçuş süresinin 1/3’ü veya 1 saat (hangisi
büyükse),
ç) Mesai sonrası asgari dinlenme süresi: 12 saat,
d) Aylık azami uçuş süresi: 150 saat,
e) Yıllık azami uçuş süresi: 1500 saat.

• İHA3 sınıfı pilotlar uçuş kayıt defteri tutmak zorundadır
• İHA3 sınıfındaki İHA’lar hava trafik usulleri açısından VFR uçuş gerçekleştirilen hava aracı statüsünde kabul edilmesi sebebiyle, uluslararası kurallar ve Türkiye AIP’sinde yer alan hükümler ve olabilecek diğer düzenlemeler dâhilinde uçuş gerçekleştirebilirler. Uygun ekipmanlara sahip ve gerekli izinleri alınmış İHA’lar ile yapılan uçuşlar hariç tutulmak üzere, gece VFR uçuş gerçekleştirilemez.